ΜΠΙΤΣ ΜΠΑΡΣ ΠΑΛΙΟΥΡΙΟΥ # 2 (Η ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΛΙΑΣ)

Αν σε προηγούμενο άρθρο περιέγραφα με μεγάλη ανταπόκριση την αγνή, άσπιλη και αμόλυντη περίοδο των πρώτων χρόνων των μπιτς μπαρς σε αυτό θα αναφερθώ στη σημερινή άσχημη κατάσταση.  Άλλωστε και ο τίτλος του μπλογκ "Ήταν κάποτε μια παραλία.." από αυτήν την κατάσταση προέκυψε!

Το ενδιάμεσο στάδιο από αυτή τη μερική αξιοποίηση της παραλίας στη μαζοποίηση το έχασα. Το διάστημα 1998- 2003 δεν εμφανίστηκα στο κάμπινγκ και στην παραλία. Ίσως καλύτερα… Ίσως χειρότερα… Το σοκ που έπαθα όταν το 2004 είδα στην ίδια παραλία εκατοντάδες ξαπλώστρες και εκατοντάδες ομπρέλες ήταν μεγάλο.

"Καλωσορίσατε στην παραλία. Τα πρώτα 10 λεπτά δωρεάν"

2001, Η αλλαγή του νόμου
Το 2001 η τότε διοίκηση της «Ελληνικά Τουριστικά Ακίνητα» (Καθημερινή, 2/11/2001) μιλούσε για «σχέδιο ανάδειξης των αιγιαλών», επειδή το προηγούμενο μοντέλο απέτυχε και εμφανίστηκαν παράνομα εστιατόρια και «φτηνές» κατασκευές, με ομπρέλες που καταλαμβάνουν όλο τον αιγιαλό που «οδηγούν σε φαινόμενα αρπαχτής». Σκοπός ήταν η τυποποίηση των λυόμενων κατασκευών, το νοικοκύρεμα του εξοπλισμού και οι ήπιες επιχειρηματικές δραστηριότητες.  Οι δημοσιογράφοι του τότε μάλλον θα γελούσαν με όσα έγραφαν το 2001 για την προσπάθεια «νοικοκυρέματος» που οδήγησε σε νόμο που καταστρατηγήθηκε κατάφωρα.

Τροχήλατο αναψυκτήριο

Ξεκινάω νομικά, αν και δεν είναι αυτό το θέμα μου. Στο Ν.2971/2001 (Αιγιαλός, παραλία και άλλες διατάξεις) διαβάζουμε (άρθρο 2) ότι ο αιγιαλός και η παραλία «είναι πράγματα κοινόχρηστα» με προορισμό την «ελεύθερη και ακώλυτη πρόσβαση σε αυτές», ότι απαγορεύεται «η κατασκευή κτισμάτων και εν γένει κατασκευασμάτων». Αλλού ο νόμος μιλάει (άρθρο 13) για «παραχώρηση απλής χρήσης αιγιαλού […] εφόσον από αυτή δεν παραβιάζεται ο προορισμός τους ως κοινοχρήστων πραγμάτων και δεν επέρχεται αλλοίωση στη φυσική μορφολογία τους και τα βιοτικά στοιχεία τους».  Σε επόμενη παράγραφο συγκεκριμενοποιείται η χρήση για δραστηριότητες εξυπηρέτησης λουομένων και για αναψυχή (π.χ. εκμίσθωση θαλασσίων μέσων αναψυχής, καθισμάτων, ομπρελών, λειτουργία τροχήλατου αναψυκτηρίου). Στην ίδια παράγραφο εμφανίζεται ο αριθμός των 500 τ.μ., το όριο της έκτασης της παραχώρησης (σ.σ. 500 τ.μ.= 50 επί 10 μέτρα και όχι μήκος ‘αξιοποιημένης’ παραλίας 500 μέτρα!!!) και το απαραίτητο κενό των 100 μέτρων ανάμεσα στις «παραχωρήσεις». Λογικό είναι το άρθρο 15, όπου σημειώνεται και πάλι ότι η «παραχώρηση […] πρέπει να εξασφαλίζει και να μην εμποδίζει την ελεύθερη και απρόσκοπτη πρόσβαση των πολιτών στην παραλία και τον αιγιαλό».

ελεύθερη και απρόσκοπτη πρόσβαση των πολιτών
στην παραλία και τον αιγιαλό...

Λογικότατος νόμος με λογικότατες διατάξεις, με τις οποίες περιμένουμε να δούμε μπιτς μπάρς ως τροχήλατα αναψυκτήρια, χωρίς κτίσματα και κατασκευάσματα, σε μικρή έκταση. Μια εικόνα που δεν θα ενοχλούσε κανέναν, ούτε κάποιον επιχειρηματία που θα ήθελε να ανοίξει τροχήλατο αναψυκτήριο ούτε κάποιον λουόμενο που θα ήθελε να κάνει ανεμπόδιστα το μπάνιο του. Η συνεδρίαση για την ψήφιση του νόμου ήταν θυελλώδης, κράτησε έξι ώρες και περιελάμβανε 57 τροποποιήσεις (Καθημερινή, 16/11/2001). Μετά το 2001 η διαχείριση των ακτών και η παραχώρηση πέρασε στους κατά τόπους Δήμους.
                                                                            Οι παραχωρήσεις αιγιαλού

Η μαζοποίηση στο χώρο της παραλίας, 2009

 Ας δούμε τώρα τις παραχωρήσεις αιγιαλού στην Κασσάνδρα (Δήμος Κασσάνδρας) των τελευταίων ετών. Το 2014 εταιρεία υπομίσθωσε τα τρία μπιτς μπαρς από την εταιρεία του Ιβάν Σαββίδη, στην οποία είχε περιέλθει το Ξενία και η γύρω έκταση. Το 2016 το Δημοτικό Συμβούλιο Δ. Κασσάνδρας (αρ. 243/17.6.2016) αποφάσισε την παραχώρηση 4 εκτάσεων στην παραλία Χρούσω, συνολικής έκτασης 1560 τ.μ., οι τρεις για ξαπλώστρες, ομπρέλες κ.λπ. και η μία για εγκατάσταση θαλασσίων μέσων αναψυχής. Το ποσό για τις τρεις πρώτες παραχωρήσεις ήταν 94.500 ευρώ και για την τέταρτη μόλις 650 ευρώ μετά από δημοπρασία. Σημειώνω ότι αν και το ποσό των περίπου 100.000 ευρώ φαίνεται μεγάλο, ωστόσο μιλάμε για τρία μεγάλα μπιτς μπαρς και για όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού. Οπότε με ένα συμβολικό ποσό των 10 ευρώ ανά πελάτη στους πρώτους 10.000 πελάτες ο επιχειρηματίας έκανε απόσβεση. 10.000 πελάτες αντιστοιχούν σε ένα ή δύο 'καλά' Σαββατοκύριακα. Την επόμενη χρονιά ο Δήμος Κασσάνδρας (αρ. 102/ 23.5.2017) προκηρύσσει και πάλι διαγωνισμό, αλλά αργότερα έκταση 47.406 τ.μ. στην ίδια παραλία παραχωρείται στην εταιρεία ‘Premium Resort Development’ ιδιοκτησίας Ιβάν Σαββίδη αντί του ποσού των 546.000 ευρώ για τρεις χρονιές (2017, 2018, 2019) με απόφαση της Υφυπουργού Οικονομικών Αικ. Παπανάτσιου (αρ. 21229/ 30.11.2017). Πρόκειται για την εταιρεία που ανέλαβε την εκμετάλλευση του Ξενία Παλιουρίου. Από την έκταση αυτή θα χρησιμοποιούνταν έκταση 3.200 τ.μ. σε έξι διαφορετικά σημεία από 150 τ.μ. έως 800 τ.μ. Φυσικά η απόφαση παραθέτει και πάλι τα σχετικά για ελεύθερη και απρόσκοπτη πρόσβαση των πολιτών στην παραλία και τον αιγιαλό. Θυμίζω ότι ο σχετικός νόμος ανέφερε τη μέγιστη έκταση των 500 τ.μ. Αντίστοιχα στην Καψόχωρα βρίσκουμε πολλές παραχωρήσεις στα παρακείμενα καταστήματα – περίπου στο μισό της παραλίας.

Η μαζοποίηση στο χώρο της παραλίας, 2010

      Η σημερινή κατάσταση
 Ίσχυσαν όμως όλα αυτά; Ποια ήταν η κατάσταση και πόσο ελεύθερη ήταν η πρόσβαση; Μία απλή αναζήτηση στο διαδίκτυο για την έκταση των «παραχωρήσεων» είναι αποκαλυπτική. Κυκλοφορούν δεκάδες βίντεο και εκατοντάδες φωτογραφίες που δείχνουν διαχρονικά την απόλυτη παρανομία, την απόλυτη επέκταση των εγκαταστάσεων, την απόλυτη εξαφάνιση της παραλίας, την απόλυτη αδυναμία ακόμα και να περάσεις ανάμεσα στις ξαπλώστρες/ ομπρέλες. Αποχαιρέτα την παραλία που ήξερες ή απλά αποχαιρέτα την παραλία (γενικά). Αλλιώς: η παραλία πέθανε, ζήτω το μπιτς μπαρ. This is the end, my only friend, the end… Είναι λογικό για έναν επιχειρηματία που ανέλαβε την εκμετάλλευση ενός ξενοδοχείου να θέλει να εκμεταλλευθεί και την παραλία. Ή για τον καταστηματάρχη να θέλει να εκμεταλλευθεί και την παραλία μπροστά του.

Αλλά πόσο εύκολο θα είναι για έναν μη πελάτη του ξενοδοχείου να περνάει την είσοδο για να πάει στην παραλία για να κάνει μπάνιο; Μπορεί να γίνει αυτό στα άλλα ξενοδοχεία της Κασσάνδρας και της Χαλκιδικής; Γνωρίζω ότι υπήρχε νεότευκτο ξενοδοχείο που ζητούσε εισιτήριο από όσους ήθελαν να το δούνε και να περάσουν στην παραλία! Θεωρητικά όλα αυτά είναι παράνομα. Όλες οι απορίες μας θα λυθούν μετά τη λειτουργία του Ξενία. Θα δούμε τις ίδιες πρακτικές με άλλα ξενοδοχεία ή θα είναι πράγματι ελεύθερη και ανεμπόδιστη η πρόσβαση στην παραλία; Και γιατί να προηγείται το κέρδος του επιχειρηματία από τη δική μου απολύτως νόμιμη επιθυμία να κάνω μπάνιο όπου θέλω; Για να μην αναφερθώ στις δεκάδες καταγγελίες λουομένων που «ενοχλήθηκαν» ευγενικά ή όχι και τόσο ευγενικά από υπαλλήλους καταστημάτων και μπιτς μπαρς ότι «πρέπει» να αγοράσουν κάτι, ότι «πρέπει» να χρησιμοποιήσουν τις ομπρέλες πληρώνοντας. «Νόμος δεν πρέπει να είναι το δίκιο του λουομένου»;

Και αν κάποιος παρατηρητικός έβλεπε ότι «μόνο» η μισή έκταση της παραλίας Παλιουρίου είναι δεσμευμένη από μπιτς μπαρς, ξαπλώστρες και ομπρέλες; Συμφωνώ, όμως δεν υπάρχει πλέον καμία δυνατότητα να περπατήσεις σε όλο το μήκος της παραλίας αφού σε 2 ή 3 σημεία οι ομπρελοξαπλώστρες καλύπτουν όλο το πλάτος της παραλίας! Ουσιαστικά μιλάμε για ένα δάσος, ίσως μια ευφάνταστη προσπάθεια να συνδυαστεί το δάσος με τη θάλασσα!

 

Δάσος (...από ομπρέλες) και θάλασσα: 
Τυπικό τοπίο της Κασσάνδρας, 2018

Πέρα όμως από την παραλία Παλιουρίου, είμαι απαισιόδοξος ή κυνικός γιατί θεωρώ απίθανο να αλλάξει το υφιστάμενο παράνομο καθεστώς, να γίνουν εκατοντάδες έλεγχοι σε εκατοντάδες παραλίες. Ποιος δήμος που βγάζει ένα μικρό ποσό από τις «παραχωρήσεις» θα μειώσει ακόμα περισσότερο τον αριθμό των παραλιών που παραχωρεί; Άλλωστε ας μην ξεχνάμε ότι και εγώ αλλά και άλλοι γκρινιάρηδες δεν ψηφίζουμε στην Κασσάνδρα ή στην Χαλκιδική.

«το πρώτο πόδι είναι αρκετά παρεξηγημένο. Η Κασσάνδρα, παραδομένη σε έναν άτσαλο και λίγο παιδαριώδη τουρισμό, που μεταφράζεται σε κλαμπάκια και σφηνάκια, αντιμετωπίζεται από πολλούς με καχυποψία. Τίποτε απ’ όσα της καταλογίζουν δεν είναι ψέματα: πολλοί οικισμοί της και ειδικά οι παραθαλάσσιοι, που είναι γεμάτοι ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια, δεν έχουν ενδιαφέρον. Η αισθητική τους θυμίζει ’80s, κι αυτό δεν βοηθάει την περιοχή να εξελιχθεί τουριστικά.» διαβάζουμε στο ‘Βήμα’ (Ε. Αλαβάνου, 14/6/2018, Στον αστερισμό της Χαλκιδικής) και φυσικά συμφωνώ και επαυξάνω. Θα διαφωνήσω όμως με το «παρεξηγημένο». Η Κασσάνδρα δεν είναι παρεξηγημένη. Αυτή είναι η αληθινή της εικόνα για όποιον μείνει λίγο παραπάνω, για όποιον οδηγήσει λίγο παραπάνω. Ένας παραθεριστής που θα μείνει στην περιοχή βλέπει αμέσως τα όποια στραβά. Αν για τις ελάχιστες ωραίες γωνιές της Κασσάνδρας χρειάζεται να περάσω μία ή δύο ώρες μέσα στο αυτοκίνητο ένα Σάββατο απόγεμα ή μια Κυριακή πρωί, ας λείπει το βύσσινο…  στους παλαιούς της δρόμους που περνάνε ακόμα μέσα από τα χωριά- τουριστικές μεγαλουπόλεις.

Και γιατί να αλλάξει το καθεστώς όταν χιλιάδες λουόμενοι περνάνε ατελείωτες ώρες για να πάνε και να γυρίσουν στις δημοφιλείς παραλίες και στα δημοφιλή μπιτς μπαρς και μετά αναρτούν τις παρατηρήσεις τους: «πολύ ωραίο σούσι», «Το συγκεκριμένο μαγαζί πουλάει μούρη και καλά κάνει… Αφού υπάρχουν χαζοί να δίνουν έως και 100 το άτομο για να τους βρέχει το κύμα μπροστά από ένα κιόσκι καλά κάνουν. […] φθηνοπότηρο», «Γενικά στην περιοχή αν θες καλό beach bar με καλή θάλασσα δεν θα βρεις με κάτω από 4,5 ευρώ τον καφέ.. οπότε για την κατηγορία του ήταν μια χαρά! καλή θάλασσα , πολύ ευγενικό προσωπικό αλλά ο καφές ήταν τραγικός! δεν ξέρω τι φταίει, δεν καθαρίζουν τις μηχανές, δεν έχουν καλό χαρμάνι δεν ξέρω πάντως ήταν πολύ πολύ κακός καφές! κατά τα άλλα είναι από τα πιο ωραία beach bar της περιοχής.», «Τελικά μετά από 20 λεπτά αναμονής μας έβαλαν σε μία ομπρέλα με ξαπλώστρες που ήταν άδειες από την αρχή αλλά έπρεπε να περιμένουμε για να δείξουν κάτι», «Χρειάζεται αρκετή βελτίωση όμως στην ποιότητα του καφέ που προσφέρουν.», «Ημέρα Δευτέρα, το μαγαζί δεν ήταν γεμάτο και για 2 καφέδες περιμέναμε 50 λεπτά.», «face control στην πόρτα(ΕΛΕΟΣ)», «Τιμές λογικές.», «Ίσως να ήταν η ώρα που πήγαμε, αλλά δεν μας ανέφεραν κρατημένες ξαπλώστρες κτλ. «Τα noodles πολύ καλά που δοκιμάσαμε, το club sandwich με κοτόπουλο απαράδεκτο». [σχόλια στο tripadvisor, Αύγουστος 2018 για τα μπιτς μπαρς της παραλίας Παλιουρίου].

Noodles;;; Κλάμπ σάντουιτς;;; Κρατημένες ξαπλώστρες;;; Πολύ ωραίο σούσι;;; Είναι αυτό διασκέδαση; Είναι αυτό μπάνιο σε μια από τις ωραιότερες παραλίες της Ελλάδας; Τι διαφορά έχει από ένα γεύμα σε καλό ή μέτρο εστιατόριο της Θεσσαλονίκης; Είναι ωραία αυτά τα μπάνια του λαού; 

Μάλλον είμαι ρομαντικός και αναφέρομαι σε μία άλλη εποχή... "Πολύ πριν γεμίσουν ομπρέλες και ξαπλώστρες (νομότυπα ή παράνομα ενοικιαζόμενες) τα μισά χιλιόμετρα της ελληνικής ακτογραμμής. Αυτά τα εμπορεία 'θερινής ραστώνης' που χρόνο με τον χρόνο, και με τις ευλογίες ή την εθελοτυφλία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, στριμώχνουν σε όλο και πιο μικρό χώρο όσους δεν έχουν την δυνατότητα (ή την όρεξη βρε αδερφέ) να δώσουν ένα δεκάρικο για ν΄ αγοράσουν σκιά. Το δεκάρικο, εννοείται, αφορά τις 'λαϊκές' πλαζ και τις απλές ξαπλώστρες. Όχι τις ανακλιντροειδείς από κάτι σαν μαόνι ή τις περίκλειστες από λευκές κουρτίνες (του κιτς η μάνα...), που μόνο το ενσωματωμένο κλιματιστικό τους λείπει ή ένας Νουμίδης που ανεμίζει φτερά στρουθοκάμηλου, όπως εκείνοι του 'Αστερίξ'.

Και γιατί το μπάνιο πρέπει να συνδυάζεται με καλό ή κακό καφέ, με noodles; Δεν είναι από μόνο του μια διασκέδαση; Εμείς δεν διασκεδάζαμε; Δεν περνούσαμε καλά χωρίς noodles και σούσι; Βέβαια, για να είμαι ειλικρινής στα 46 χρόνια που κάνω μπάνια στην Κασσάνδρα δεν έχω δοκιμάσει noodles και σούσι – πριν ή μετά το μπάνιο;- για να ξέρω τη διαφορά… Παραγέρασα μάλλον και το προσωνύμιο ‘παππούς’ έχει πλέον μεγαλύτερη αξία από ότι πριν από είκοσι χρόνια. Παραγέρασα και δεν ξέρω αν ο κόσμος θέλει και επιβραβεύει τις παραλίες- εστιατόρια- κλαμπ ή απλά τις αποδέχεται ως αναγκαίο καλό ή κακό. Όπως εμείς μεγαλώσαμε χωρίς όλα αυτά και περνούσαμε τα καλοκαίρια μας χωρίς όλα αυτά ίσως και οι σημερινοί εικοσάρηδες θεωρούν ότι πράγματι έτσι είναι – ή έτσι πρέπει να είναι- το καλοκαίρι, έτσι είναι το μπάνιο, έτσι είναι μία παραλία. Με μπιτς μπαρς, με στριμωξίδι, με wifi που πληρώνεις, με καθυστέρηση στην παραγγελία, με κρατήσεις…

Δεν θέλω να συνεχίσω με άλλη νομοθετική ιστορία,  με συμβουλές για προσφυγές ή καταγγελίες προς το Δήμο Κασσάνδρας, τις άλλες αρχές ή το Συνήγορο του Πολίτη, όπως π.χ. το 2014 («η Αρχή- Συνήγορος του Πολίτη- ζήτησε από όλες τις εµπλεκόµενες υπηρεσίες να λαµβάνουν άµεσα τα απαραίτητα µέτρα, προκειµένου να τηρούνται οι προδιαγραφές για τις επιτρεπόµενες χρήσεις, την προσβασιµότητα-προσπελασιµότητα, τους περιορισµούς κατάληψης παραχωρηθείσας ζώνης αιγιαλού-παραλίας. Επίσης να προβαίνουν σε όλους τους νόµιµους ελέγχους µετά την έναρξη της περιόδου µίσθωσης του αιγιαλού, ώστε να αποφεύγονται τυχόν προβλήµατα και να διαπιστώνονται άµεσα τυχόν παραβάσεις από τους µισθωτές»).

Περισσότερο με ενοχλεί η υιοθέτηση αυτών των πρακτικών και αυτής της άθλιας εικόνας ως δεδομένης, ως συνυφασμένης με την έννοια παραλία και μπάνιο. Η βεβαιότητα σε κάποιους ότι έτσι είναι ή έτσι πρέπει να είναι οι παραλίες. 
Αλλά επιτρέψτε μου να διαφωνώ. Τι ‘παππούς’ θα ήμουν αν συμφωνούσα; Στο κάτω κάτω «παίρνω τα κουβαδάκια μου και πάω σε άλλη παραλία». Εκτός εάν έρθει κάποτε ' η εκδίκηση της ξαπλώστρας' και συνειδητοποιήσει ο κόσμος ότι αυτό δεν είναι απαραίτητο και δεδομένο, όπως συμβαίνει στην Ισπανία. 

Ίσως για μένα η παραλία θα είναι πάντα κάτι το πολύ ωραίο, όπως π.χ. μια άλλη παραλία στη Σκιάθο ή όπου αλλού θέλει ο καθένας... Ίσως πάλι θα πρέπει όλοι εμείς οι γκρινιάρηδες/ ρομαντικοί της παραλίας να φωνάξουμε λίγο παραπάνω αν δεν θέλουμε οι παραλίες να μείνουν "στον παρατατικό ή τον αόριστο", εικόνες και αναμνήσεις μακρινές... από μια εποχή που "χαρά ήταν μια μέρα στην παραλία".

«…βλέπω τη διαφορά στο πόσο άγρια άλλαξε ο τόπος. Όλη αυτή η αξιοπρέπεια των ανθρώπων χάνεται μέσα στη δίνη του τουρισμού και ξεπουλιούνται. Δεν έχουν άλλη διέξοδο, το καταλαβαίνω… Λέω συχνά πως είμαστε τυχεροί που ζήσαμε κάποιες στιγμές, τις οποίες όμως χάνουν τα παιδιά τώρα. Ίσως βέβαια και εκείνα θα βρουν και θα φτιάξουν τους δικούς τους μύθους» λέει για την Κάρπαθο ο αρχιτέκτονας Δημήτρης Φιλιππίδης (Φαλίδα Έφη, Νέα, 11/9/2018) και μου θυμίζει την δική μου Κασσάνδρα. Ζήσαμε τους δικούς μας μύθους σε μια άλλη Κασσάνδρα. Ίσως οι σημερινοί νέοι ζήσουν πράγματι τους δικούς τους μύθους στη σημερινή Κασσάνδρα. 
Αλλά αυτοί φυσικά δεν θα είναι ούτε ένα καλό σούσι ούτε η πιο "καλή" ξαπλώστρα σε μια ασφυκτικά γεμάτη παραλία.